Τετάρτη 18 Ιανουαρίου 2017

ΤΟ ΒΥΖΑΝΤΙΝΟ ΕΓΚΟΛΠΙΟ ΤΟΥ ΙΒΑΝ ΤΟΥ ΤΡΟΜΕΡΟΥ, 1ου ΤΣΑΡΟΥ ΤΗΣ ΡΩΣΙΑΣ.




Η μπροστινή πλευρά με την η Ανάσταση του Χριστού
Ο Ιβάν (Ιωάννης) Δ΄ της Ρωσίας, γνωστότερος με το προσωνύμιο Τρομερός, ήταν ο πρώτος τσάρος του Βασιλείου της Ρωσίας.

Γεννήθηκε στις 3 Σεπτεμβρίου 1530 σύμφωνα με το νέο ημερολόγιο, στη Μόσχα και ήτανε γιος του Ρουρικίδη Μεγάλου Δούκα της Μοσχοβίας Βασιλείου Γ΄ και της Έλενας Γκλίνσκαγια.

Μέσω της γιαγιάς του, της Σοφίας Παλαιολογίνας ήτανε και δισέγγονος του Θωμά Παλαιολόγου, Δεσπότη του Μυστρά, αδελφού του τελευταίου βυζαντινού αυτοκράτορα Κωνσταντίνου ΙΑ΄ Παλαιολόγου.

Υπό την ηγεσία του η εξουσία της Μόσχας σταθεροποιήθηκε επί των ρωσικών εδαφών και επεκτάθηκε προς τα Ανατολικά - Νοτιοανατολικά, προσαρτώντας τα διάδοχα χανάτα της Χρυσής Ορδής στο Βόλγα και ξεκινώντας την κατάκτηση της Σιβηρίας. Προσπάθησε επίσης να αποκτήσει έξοδο στη Βαλτική Θάλασσα, βορειοδυτικά αλλά απέτυχε και πέθανε σε ηλικία 54 ετών στις 28 Μαρτίου 1584.

Το επίγραμμα σχετικά με τα υπερπολύτιμα 
λείψανα που περιέχει
Ο Ιβάν ο Τρομερός είχε ένα μοναδικό βυζαντινό εγκόλπιο -  λειψανοθήκη του 12ου αιώνα, το οποίο φορούσαν βυζαντινοί αυτοκράτορες και που σήμερα αποθησαυρίζεται στο Κρεμλίνο, στη Μόσχα.

Έχει διαστάσεις 9.5 x 8.5 x 1.2 εκατοστά, είναι κατασκευασμένο από χρυσό, ασήμι, σμάλτο και νιέλο και στην μπροστινή πλευρά του, στο καπάκι, εικονογραφείται η Ανάσταση του Χριστού ενώ στο πίσω μέρος του φέρει ένα επίγραμμα σχετικά με τα υπερπολύτιμα λείψανα που περιέχει στο εσωτερικό του και είναι το εξής:

Χιτών, χλαμύς, λέντιον, ἔνδυμα Λόγου,σινδών, λύθρον, στέφανος ἠκανθωμένο(ς),ὀστοῦν, ξύλον, θρίξ —διδύμου, σταυροῦ, λύχνου —, ζώνης πανάγνου τμῆμα, μανδύου μέρος, [Εὐστρα]τίου λείψανον, ὀστοῦν Προδρόμου,
Εὐφημίας θρίξ, λείψανον Νικολάου,
ὀστᾶ Στεφάνου τοῦ νέου, Θεοδώρου 
[κα]ὶ Παντελεήμονος ἐκ τρι(ῶν) τρία.


Το επίγραμμα είναι γραμμένο σε 8 στίχους.

Κάθε στίχος τελειώνει σε τρεις κάθετες τελείες. 

Σύμφωνα με το επίγραμμα, το εγκόλπιο περιέχει:

Χριστολογικά κειμήλια [τμήμα του χιτώνα, της χλαμύδας, του λέντιου, κάποιου ενδύματος, της <νεκρικής> σινδόνης, του ακάνθινου στέφανου (:στέφανος ἠκανθωμένος), τίμιο ξύλο (:ξύλον σταυροῦ) και αίμα (:λύθρον) του Χριστού]

Μαριολογικά κειμήλια (τμήμα της ζώνης και μέρος από τον μανδύα της Παναγίας)

Αγιολογικά λείψανα (του Ευστρατίου, του Προδρόμου, της Ευφημίας, του Νικολάου, του Στέφανου του νέου, του Θεοδώρου και του Παντελεήμονος), ὀστοῦν διδύμου (πρόκειται άραγε για λείψανο του απόστολου Θωμά, που ονομάζεται δίδυμος στην Κανή Διαθήκη;) θρίξ λύχνου (;)