Ιερός Ναός Αγίων Θεοδώρων, Σέρρες.

πηγή

Βρίσκεται στο ιστορικό κέντρο της παλαιάς πόλης των Σερρών. 

Πανοραμική άποψη του Ναού
πηγή

Ο ναός είναι γνωστός και ως “Παλαιά Μητρόπολη” και κάποτε όριζε το ιστορικό κέντρο της μεσαιωνικής πόλης των Σερρών, το οποίο στα αυτοκρατορικά χρυσόβουλα, σε κώδικες αλλά και σε χρονικά μνημονεύεται ως "Κάστρον" ή και "Βαρόσι'' (Τουρκοκρατία).

Ο τύπος του ναού είναι μεγάλη ορθογώνια ξυλόστεγη ελληνιστική βασιλική, τρίκλιτη, με κάτω διπλή κιονοστοιχία, υπερώο πάνω, πλάγια κλίτη και στέγη με φωταγωγό ενώ το ιερό καλύπτεται από κτιστούς θόλους, η κεντρική αψίδα του από τεταρτοσφαίριο και με παραβήματα (πρόθεση και διακονικό), από τρουλίσκους πλίνθινους.

Η αρχική κατασκευή του μνημείου, που είναι το αρχαιότερο και πολυτιμότερο των Σερρών, ανάγεται σε χρόνους παλαιοχριστιανικούς, πιθανόν κατά τον 5ο ή και 6ο αιώνα ενώ κατά καιρούς δέχτηκε διάφορες προσθήκες και επισκευές και είναι πολύ πιθανό να χτίστηκε επάνω σε ειδωλολατρικό ναό. 

Άποψη του Ναού
πηγή

Άποψη του Ναού
πηγή

Άποψη της τοιχοποιίας του Ναού.
πηγή

Μερικοί ισχυρίζονται ότι θεμελιώθηκε κατά τον 11ο αιώνα και άλλοι τον τοποθετούνε κατά τις αρχές του 13ου αιώνα.

Η πρώτη έμμεση και σαφή μνεία του Ναού γίνεται σε μολυβδόβουλα του 11ου και 12ου αιώνα ενώ τον 14ο αιώνα ο Σερραίος βυζαντινός λόγιος Θεόδωρος Πεδιάσιμος περιέγραψε τον ναό στο περίφημο έργο του «Ἔκφρασις περί τοῦ ἱεροῦ τῶν Φερῶν».

Έκφραση της λαμπρότητας, της ομορφιάς και του μεγαλείου του ναού ήτανε ο εσωτερικός του διάκοσμος με τις πολύχρωμες έξι κολόνες του και την ολόχρυση ψηφιδωτή του εικονογραφία.

Χαρακτηριστικό δείγμα των ψηφιδωτών του ήταν η εντυπωσιακή παράσταση της θείας Κοινωνίας των Αποστόλων του 12ου αιώνα πού κοσμούσε μέχρι το 1913 την κόγχη του ιερού που από την παράσταση αυτή, σήμερα σώζεται μόνο η μορφή του Αποστόλου Ανδρέα, η οποία εκτίθεται στο Αρχαιολογικό Μουσείο της πόλης.

Ο πανέμορφος ναός ανακαινίστηκε αρκετές φορές ενώ ως και τα μέσα του 15ου αιώνα δεν υπάρχουν έγκυρες πληροφορίες για την τύχη του μνημείου, ο τρόπος όμως κατασκευής του και κυρίως η τελική του μορφή οφείλεται σε μεγάλες και γενναίες επεμβάσεις στη δόμηση του, σε διάφορες χρονικές περιόδους που εύκολα είναι αναγνωρίσιμες. 

Άποψη του Ιερού Βήματος του Ναού.
πηγή

Την πρώτη βασική επέμβαση στη δόμηση του ιερού έκανε ο αυτοκράτορας του Βυζαντίου Βασίλειος ο Β', ο Βουλγαροκτόνος, ως επινίκια ευχαριστία για την επικράτηση του κατά των Βουλγάρων, όχι μακριά από την πόλη των Σερρών, στις 29 Ιουλίου του 1014.

Ο Βασίλειος Β΄, θεωρώντας πώς «…συμμαχίας θεϊκῆς ὑπόσπονδον τήν χώραν ταύτην <πού ληστρικά κατεῖχαν οἱ Βούλγαροι> ὁ Θεός ἡμῖν ἐδωρήσατο, τῆς ἀγαθότητος αὐτοῦ εὖ μάλα τρανῶς ἡμῖν ἀρωγούσης καί τά διεστῶτα εἰς ἕν συναπτούσης…» εκδηλώνει την ευχαριστία του επεκτείνοντας και στολίζοντας την ήδη υπάρχουσα εκκλησία του Αγίου Θεοδώρου. 

Το ιερό του Ναού τότε, στέφθηκε από καμάρα και τα πλάγια πτερύγια του εγκάρσιου κλίτους επεκτάθηκαν σχηματίζοντας μία τρίκλιτη βασιλική.

Μία επιγραφική μαρτυρία πού βρέθηκε στο ναό: «ΙΕΡΟC Ο ΦΙΛΙΠΠΟC ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΗC ΤΟΝ CΙΚΟΝ ΕΔΟΜΗ [CΑΤΟ ΚΛΗCΕΙ ΘΕΟΔΩΡΟΥ ΜΑΡΤΥΡΟC ΤΟΥ ΚΑΛΛΙΝΙΚΟ[Υ]» επιβεβαιώνει την αφιέρωση του ναού εως καί τόν 11ο και ίσως και στο πρώτο τέταρτο του 12ου αιώνα, στον έναν από τούς δύο στρατιωτικούς αγίους τον Στρατηλάτη, αν και η διαίρεση του ενός προσώπου σε δύο, Θεόδωρος ο Τήρων και Θεόδωρος ο Στρατηλάτης, εμφανίστηκε στην Ορθόδοξη Εκκλησία από το τέλος του Θ΄ αιώνα και μετά.

Άποψη του Ναού.
πηγή

Άποψη του Ναού.
πηγή

Η μαρμάρινη εικόνα του Ιησού Χριστού από την παλιά
Μητρόπολη Σερρών, αρχαιολογικο μουσείο Σερρών.
πηγή

Το 1205 ο ναός καταστράφηκε, όπως και η Σέρρες, από τους Βουλγάρους του Ιωαννίτση και το 1221 την πόλη κατακτά ο Δεσπότης της Ηπείρου Θεόδωρος Άγγελος Κομνηνός.

Για τη σπουδαία του αυτή νίκη, επί των Φράγκων του Λατίνου αυτοκράτορα Ροβέρτου Β', που τον οδήγησε στην κατάκτηση της Θεσσαλονίκης, επισκευάζει το ναό και τον πλουτίζει, με σπουδαία ψηφιδωτά, συμπληρώνοντας την διακόσμηση του, που είχε αρχίσει να γίνεται από το τελευταίο τέταρτο του 11ου αιώνα.

Την άνοιξη του 1230, τις Σέρρες, κατακτούν οι Βούλγαροι και το φθινόπωρο του 1246 ο Ιωάννης Γ΄ Δούκας Βατάτζης την ελευθερώνει, ενώ μετά το θάνατό του, τον  Οκτώβριο του 1254, ο Βούλγαρος τσάρος Μιχαήλ Α΄ Ασάν καταλαμβάνει το Μελένικο. 

Το 1255 ο αυτοκράτορας της Νικαίας Θεόδωρος Β΄ ο Λάσκαρης, ως αντίδωρο για τη Θεία βοήθεια των Αγίων Θεοδώρων στην ανάκτηση του Μελένικου από τα στρατεύματά του, στολίζει τις εικόνες του ναού με χρυσό και άργυρο και όπως περιγράφει ο Πεδιάσιμος: «Οἱ τῶν Θείων δωρεῶν φερωνύμως κληθέντες ἐγκεκολαμμένοι διατελοῦσιν ὄντες, ἀργύρῳ περιλαμπόμενοι».

Ψηφιδωτό του 12ου αιώνα που απεικονίζει τον
Απόστολο Ανδρέα από την παλιά Μητρόπολη Σερρών, 
αρχαιολογικό μουσείο Σερρών.
πηγή

Το εσωτερικό τού ναού ήταν πλούσια κοσμημένο, με κυρίαρχο χρώμα το πράσινο, οι έξι κολόνες τού ναού «πολλῶν οὖν ὄντων χρωμάτων… τό ὡραῖον συνερανίζουσιν…», όπως γράφει ο Πεδιάσιμος.

Το μαρμάρινο φράγμα τού ιερού Βήματος, τα επιπεδόγλυφα θωράκια και ο θρόνος του Μητροπολίτη ήταν έργα σπουδαίων λιθοξόων και απέναντι από το Μητροπολιτικό θρόνο υπήρχε εξαιρετικής τέχνης οκτάπλευρος οικίσκος εντός του οποίου βρισκόταν οι ασημοσκέπαστες εικόνες των αγίων Θεοδώρων. 

Ο άμβωνας ήταν τοποθετημένος στο κέντρο τού ναού, στηριγμένος σε τέσσερις κολόνες, στο ύψος εννέα σκαλοπατιών και η είσοδος του ιερού οριζόταν από δύο κίονες και υπεράνω τού «θείου και ἱεροῦ βωμοῦ, μηχάνημα», πού στηριζόταν σε τέσσερις κολόνες, ενώ σκέπαζε την Αγία Τράπεζα.

Η στοά του ιερού Βήματος ήταν κοσμημένη με εντυπωσιακά ψηφιδωτά, μία σύνθεση με χρυσές και πολύχρωμες ψηφίδες παρουσίαζε ένθρονο το Θεό Λόγο, πού πλαισιωνόταν δεξιά από την Παναγία και αριστερά από τον άγιο Θεόδωρο το Στρατηλάτη ενώ πάνω από αυτή τη σύνθεση εικονιζόταν ο Χριστός να ανεβαίνει στον ουρανό δορυφορούμενος και άπλετο φως, έμπαινε από τά παράθυρα, «ἵνα μηδέν ἀφεγγές μηδέ σκοτεινόν εἴη, ἐπεί καί φῶς ὁ τοῦτο κατοικῶν καί φώτων τό πρῶτον καί κάλλιστον» όπως γράφει ὁ Πεδιάσιμος.

Η επιπεδόγλυφη μαρμάρινη εικόνα
της Παναγίας Πονολύτριας

Μέσα σε ένα τέτοιο περιβάλλον υπήρχαν αναρτημένες στις παραστάδες τού ιερού Βήματος οι επιπεδόγλυφες εικόνες τού Ιησού Χριστού τού Ευεργέτη και τής Παναγίας τής Πονολύτριας πού, με τον εσωτερικό δυναμισμό τους εναρμονίζονταν με τη συνολική αισθητική έκφραση τού ναού, καθώς τα κενά των πτυχώσεών τους καλυπτόταν με χρωματιστή μαστίχη, δίνοντας την εντύπωση τής έγχρωμης εικόνας.

Το 1571 ο ναός λεηλατείται από τους Τούρκους ενώ από τον 16ο και ιδιαίτερα στις αρχές τού 17ου αιώνα άρχισε η αντικατάσταση των μαρμάρινων τέμπλων με ξύλινα αφού το 1602, ο Μητροπολίτης Σερρών Θεοφάνης, κατά τη μαρτυρία τού παπα - Συναδινού αντικατέστησε τό μαρμάρινο τέμπλο με ξυλόγλυπτο: «νέος ἀρχιερεύς Σερρῶν ὁ κύρ Θεοφάνης… ἔκαμεν τόν τέμπλον τῆς μητρόπολης…».

Το νέο τέμπλο ήταν από τα πρώτα στο βορειοελλαδικό χώρο, για να εντάξει οργανικά στο χώρο του ιερού Βήματος το Διακονικό και την Πρόθεση, χωρίς να διακόπτεται από τούς πεσσούς όπως γινόταν με το μαρμάρινο τέμπλο. 

Το ψηφιδωτό της Κοινωνίας των Αποστόλων, στην αψίδα του Ναού,
σε φωτογραφία του 1920.
πηγή

Ο Ναός των Αγίων Θεοδώρων σε φωτογραφία του 1913,
μετά την πυρκαγιά από τους Βουλγάρους.
πηγή

Ο Ναός των Αγίων Θεοδώρων σε φωτογραφία του 1926
πηγή

Η Τιμία Κάρα
του Αγίου Θεοδώρου του Στρατηλάτη

Οι εικόνες τού Χριστού Ευεργέτη και τής Θεοτόκου τής Πονολύτριας, «τό ἱερόν παλλάδιον τῶν Σερρῶν», αφαιρέθηκαν από τις θέσεις τους και τοποθετήθηκαν, η μεν εικόνα της Θεομήτορος στο δυτικό τοίχο, η δε του Κυρίου, έως και το 1868, σε κάποιον από τούς χώρους του ναού.

Το 1849 από πυρκαγιά παθαίνει μεγάλες ζημιές, ενώ στις 28 Ιουνίου του 1913 ο ναός και η πόλη των Σερρών, καταστρέφονται ολοσχερώς από τους Βουλγάρους κατά την αποχώρησή τους από τις Σέρρες, λόγω της ήττας από τις Ελληνικές δυνάμεις, σε αλλεπάλληλες διαδοχικές μάχες, στον Β΄ Βαλκανικό Πόλεμο.

Στις αρχές τού 1917 οι Βούλγαροι αποτοίχισαν την εικόνα τής Παναγίας Πονολύτριας, για να τη μεταφέρουν στη Βουλγαρία, κάτι που όμως δεν κατάφεραν.

Στα κειμήλια του ναού συγκαταλέγονταν, εκτός από τα πολύτιμα άγια και ιερά σκεύη, τα χρυσά βημόθυρα του τέμπλου, τα χρυσοκέντητα άμφια, οι ιερές εικόνες με προεξάρχουσα την πολύτιμη εικόνα τής Κυρά Μάρως (μητριάς τού Μωάμεθ τού Πορθητή) με παράσταση τής Θεοτόκου με ένθετο Τίμιο Ξύλο, τα κοσμημένα με μαργαριτάρια πετραχήλια, τα δύο εξαπτέρυγα και ο σταυρός με χρυσό και σμάλτο (σήμερα βρίσκονται στο National Museum of History στη Βουλγαρία), οι κάρες των Αγίων Θεοδώρων Τήρωνος και Στρατηλάτου μέσα σε θήκες αργυρές, τα σπαθιά τους κ.α.

Το 1938 άρχισαν οι αναστηλωτικές εργασίες από τον Αναστάσιο Ορλάνδο και ολοκληρώθηκαν το 1959 από τον Ε. Στίκα όμως ο ναός, κινδύνευε από τις φθορές του χρόνου και το 1989, με παρέμβαση τού Μητροπολίτου Μάξιμου επισκευάσθηκε και αποδόθηκε ως προσκυνηματικός ναός, στις λατρευτικές ανάγκες των πιστών, τον Οκτώβριο τού 1993.

Ο ναός στον οποίο φυλάσσεται η Τιμία Κάρα του Αγίου Θεοδώρου του Στρατηλάτη, αναδεικνύεται σημαντικά με τις τελευταίες πρωτοβουλίες του Σεβασμιότατου Μητροπολίτου Σερρών και Νιγρίτης κ. Θεολόγου, όπως η φιλοτέχνηση και τοποθέτηση στην κόγχη του Ιερού Βήματος ενός, στην βάση τού πρωτοτύπου, περίτεχνου ψηφιδωτού αριστουργήματος που απεικονίζει την θεία μετάληψη των Αποστόλων.

Τηλέφωνο ναού: (+30) 23210 -  21465.

Πηγή

Η ΘΑΥΜΑΤΟΥΡΓΗ ΕΙΚΟΝΑ ΤΗΣ ΠΑΝΑΓΙΑΣ ΠΑΝΑΧΡΑΝΤΟΥ, ΑΝΔΡΟΣ.

Φυλάσσεται στην Ιερά Μονή Παναχράντου – Αγίου Παντελεήμονα, στην Άνδρο.

Βασιζόμενοι σε δύο χειρόγραφα, πού διασώζονται σήμερα, και στην τοπική παράδοση, δεχόμαστε ότι ή ιστορία της εικόνας αλλά και του μοναστηριού ξεκίνησε ως έξης:

Η μονή Παναχράντου - Αγίου Παντελεήμονα στη Άνδρο

Πριν το 960, δύο μοναχοί, πού ασκήτευαν στο απέναντι βουνό έβλεπαν ένα φως κάθε βράδυ σε σημείο κοντινό με αυτό οπού σήμερα είναι κτισμένη ή μονή. Βλέποντας τέτοιο θαύμα, για πολύ καιρό αποφάσισαν να έρθουν προς εξερεύνηση του φαινομένου.

Αφού έψαξαν αρκετά, αξιώθηκαν από τη χάρη του Θεού να βρουν την σεβάσμια εικόνα της Παναγίας της Πανάχραντου, κάτω από ένα σπήλαιο, κοντά στο σημείο οπού τώρα βρίσκεται ο Ναός του Φωτοδότη (όνομα το όποιο πήρε προφανώς από το φως πού φανερώθηκε εδώ).

Περιμένοντας καιρό μήπως φανερώνονταν άλλος μοναχός πού να ασκήτευε εκεί και να προσεύχονταν στην εικόνα και αφού δεν φανερώθηκε κανένας, πήραν την εικόνα μαζί τους στο κελί τους στον απέναντι βουνό ενώ το βράδυ εκείνο το φως, πού έβλεπαν, δεν ξαναφάνηκε, γεγονός πού τους επιβεβαίωσε ότι επρόκειτο για τη χάρη της Παναγίας.. 

Η μονή Παναχράντου - Αγίου Παντελεήμονα στη Άνδρο

Οταν ξημέρωσε, η εικόνα είχε εξαφανιστεί και προς μεγαλύτερη έκπληξη τους το φως ξαναφάνηκε το επόμενο βράδυ και επιστρέφοντας στο σημείο πού είχαν βρει την εικόνα, είδαν πώς και αυτή είχε θαυματουργικά επιστρέψει εκεί.

Αφού παρακάλεσαν μετά δακρύων να επιτρέψει ή Παναγία να πάρουν την εικόνα της, την πήραν, άλλα και πάλι τη νύχτα η Παναγιά επέστρεψε στον τόπο της, το γεγονός αυτό συνέβη αρκετές φορές ακόμα, όταν τελικά φωτίστηκαν και κατοίκησαν μόνιμα κοντά στο σπήλαιο, οπού έφτιαξαν και μικρό ασκητήριο και η φήμη αυτή διαδόθηκε γρήγορα και έτσι και άλλοι μοναχοί ήρθαν εδώ και αποτέλεσαν την πρώτη αδελφότητα..

Ο Νικηφόρος Φωκάς

Βυζαντινός αυτοκράτορας από το 963 έως το 969. 

Τα λαμπρά στρατιωτικά κατορθώματά του συνέβαλαν στην 

αναζωπύρωση της Βυζαντινής αυτοκρατορίας τον 10ο αιώνα.

Αργότερα,  το 961 ο Νικηφόρος Φωκάς εκστράτευε εναντίον των Κρητικών που είχαν αλλαξοπιστήσει, αλλά λόγω του ενάντιου ανέμου που συνάντησε, αναγκάστηκε να σταματήσει στην Άνδρο.

Κοντά στη σημερινή μονή υπήρχε μια σκήτη, που αποτελείτο από μερικές σπηλιές, όπου ασκήτευαν κάποιοι μοναχοί. Μόλις αυτοί άκουσαν ότι ο Νικηφόρος Φωκάς βρίσκεται στο νησί, έσπευσαν να του αποδώσουν τιμές.

Του ανέφεραν ότι είχαν μια θαυματουργική εικόνα της Παναγίας, έργο του Ευαγγελιστή Λουκά, και του υποσχέθηκαν ότι θα προσεύχονται γι' αυτόν καθημερινά, να έχει «νίκας κατά βαρβάρων» στην Κρήτη. Αυτός υποσχέθηκε ότι όταν επιστρέψει, θα τους βοηθήσει οικονομικά να χτίσουν ένα μοναστήρι, καθώς ήσαν σπηλαιώτες. 

Ο Νικηφόρος Φωκάς όταν έφθασε στην Κρήτη, πριν ακόμη πιάσει στεριά, φανερώθηκε η Παναγία σε όραμα και του είπε τι ακριβώς θα έπρεπε να κάνει, για να εξασφαλίσει την ειρήνη, και μάλιστα αμαχητί, με την προϋπόθεση ότι θα επέστρεφε στην Άνδρο για να χτίσει εκεί μονή. Ακολούθησε, λοιπόν, τις οδηγίες που έλαβε στο όραμα και όλα έγιναν όπως ακριβώς του είχε πει η Παναγία - σε σύντομο χρονικό διάστημα και χωρίς αιματοχυσίες εξασφάλισε την ειρήνη στο νησί, επέστρεψε στην Άνδρο και έδωσε μεγάλο χρηματικό ποσό για την ανοικοδόμηση της μονής στην τοποθεσία που είχε βρεθεί η εικόνα.

Ο Φωκάς, τελικά, ελευθέρωσε την Κρήτη και επέστρεψε στην Άνδρο, όπου άφησε πολλά χρήματα, με τα οποία οι μοναχοί έχτισαν τα πρώτα κτίρια της μονής, η οποία ονομάστηκε στο εξής Ιερά Μονή Πανάχραντου προς τιμή της Παναγίας.

Η ΘΑΥΜΑΤΟΥΡΓΗ ΕΙΚΟΝΑ ΤΗΣ ΠΑΝΑΓΙΑΣ ΣΠΗΛΙΑΝΗΣ, ΣΤΗΝ ΝΙΣΥΡΟ.

Φυλάσσεται στην Ιερά Μονή Παναγίας Σπηλιανής, στην Νίσυρο.

Η Μονή Σπηλιανής βρίσκεται σε ένα λόφο πάνω από
το Μανδράκι που είναι η πρωτεύουσα του νησιού.
πηγή

Η Μονή λέγεται «Σπηλιανή» γιατί η εκκλησία του μοναστηριού βρίσκεται μέσα στη σπηλιά του λόφου που εκεί βρέθηκε γύρω στα 1400 η εικόνα και έτσι έχτισαν γύρω από την σπηλιά την εκκλησία και κατ επέκταση και το μοναστήρι.

Η έλευση της εικόνας στο νησί συνδέεται, σύμφωνα με την παράδοση, με την ίδρυση της μονής της Σπηλιανής, αλλά δεν αποκλείεται να σχετίζεται με εκτεταμένη ανακαίνισή της. Η εικόνα πιθανώς υπήρξε δωρεά προς τους κατοίκους - υποτελείς του νησιού από τον τότε πανίσχυρο ενοικιαστή της Νισύρου ροδίτη άρχοντα Δραγονίνο Κλαβέλλη, ο οποίος λίγα χρόνια νωρίτερα ίσως παρήγγειλε από την Κωνσταντινούπολη την αμφίγραπτη εικόνα του ναού των Εισοδίων (σήμερα στο παλάτι του Μεγάλου Μαγίστρου στη Ρόδο) με το ίδιο, σχετικά σπάνιο θέμα, για το ιδιωτικό του παρεκκλήσι στη μεσαιωνική πόλη της Ρόδου, αφιερωμένο στον άγιο Νικόλαο.

πηγή

Ακόμη και σήμερα ο λόφος που είναι χτισμένη η εκκλησία της Παναγίας Σπηλιανής, ονομάζεται Βρετός, επειδή εκεί βρέθηκε και η πολύ μικρή εικόνα της Παναγίας.

Λίγο καιρό αργότερα, οι ντόπιοι κάτοικοι του νησιού έφτιαξαν μια μεγάλη εικόνα της Παναγίας, ακριβώς πανομοιότυπη, πιστό αντίγραφο με το μικρό ξύλινο εικόνισμα που είχε βρεθεί στη σπηλιά και την έντυσαν ολόκληρη από ασήμι. 

Το μικρό εκείνο εικόνισμα που είχε βρεθεί μέσα στη σπηλιά, το τοποθέτησαν προσεχτικά μέσα στην παλάμη του αριστερού χεριού της Παναγίας στην μεγάλη ασημένια εικόνα που έφτιαξαν και το οποίο βρίσκεται εκεί ακόμη και σήμερα, φυσικά δεν φαίνεται δεν διακρίνεται γιατί είναι κρυμμένο ανάμεσα στο ξύλο και το ασήμι και μάλιστα για να χωρέσει, έκαναν μεγαλύτερο σε μέγεθος το αριστερό χέρι της Παναγίας και η διαφορά των δύο χεριών είναι αρκετά φανερή.

Η Εικόνα της Παναγίας έχειύψος 109 εκατοστά, πλάτος 76 εκατοστά ενώ το πάχος της είναι 3.5 εκατοστά, διαστάσεις οικείες σε δεσποτικές εικόνες.

Αποτελείται από δύο κάθετα συναρμοσμένες σανίδες και έχει σύγχρονο πρόσθετο καρφωτό πλαίσιο και στις δύο όψεις. Το καρφωτό πλαίσιο και στις δύο όψεις της εικόνας, σε συνάφεια με τις παρατηρήσεις κατά τη διάρκεια της ατελούς οπωσδήποτε συντήρησης, υποδηλώνει ότι ήταν εξαρχής αμφίγραπτη. 

πηγή

Στο κάτω μέρος της πίσω όψης της εικόνας υπάρχει ένα μεταγενέστερο μεταλλικό έλασμα στο οποίο προσαρμόζεται η λαβή που χρησιμοποιείται για την λιτάνευσης της εικόνας, με αποτέλεσμα να καταστραφεί η ζωγραφική επιφάνεια της παράστασης του αγίου Νικολάου σε όλο το εφαπτόμενο στο έλασμα ύψος. 

Η εικόνα της Παναγίας, είναι επενδυμένη με ασημένιο "υποκάμισο" του 1798, έργο του Νισύριου σπουδαίου τεχνίτη Γεωργίου Αναγνώστου και είναι εικόνα αμφιπρόσωπη: στο πίσω μέρος εικονίζεται ο Άγιος Νικόλαος, ενώ στο άλλο, το μπροστινό μέρος, εικονίζεται η Παναγία με το Βρέφος, φιλοτεχνημένη με την τεχνοτροπία της ρώσικης σχολής.

Στην κύρια όψη εικονίζεται η Παναγία δεξιοκρατούσα στον τύπο της Οδηγήτριας. 

Η Παναγία παριστάνεται έως τη μέση να κρατεί τον Χριστό με το δεξιό της χέρι, ενώ τείνει το αριστερό της δείχνοντας προς Αυτόν ενώ με μαύρο χρώμα σημειώνονται τα συμπιλήματα των ονομάτων: ΜΗ(ΤΗ)Ρ Θ(Ε)ΟΥ και I(HCOY)C X(PICTO)C.

πηγή

Διακρίνονται μόνο τα πρόσωπα της Παναγίας και του Χριστού, που επιζωγραφίστηκαν, όπως φαίνεται, αρκετές φορές με πιο πρόσφατη επιζωγράφηση που θα πρέπει να χρονολογηθεί στην περίοδο των τελευταίων εκατό χρόνων.

Γνωστή επίσης και η «ανακαίνιση» της εικόνας ανάμεσα στο 1785 και το 1810, επί ηγουμένου Αθανασίου στη μονή Σπηλιανής, σύμφωνα με γραπτή μαρτυρία.

Πιθανώς αναφέρεται στην παραγγελία της ασημένιας επένδυσης, χωρίς να αποκλείεται και η ζωγραφική επέμβαση στα πρόσωπα ενώ η υπόλοιπη παράσταση, πλην των προσώπων, διατηρεί επιζωγράφηση, ίσως του 17ου - 18ου αιώνα.

Οι ντόπιοι λένε ότι το αριστερό χέρι της Παναγίας που βρίσκεται μέσα το εικόνισμα είναι ζεστό όταν το ακουμπάς, δηλαδή έχει τη θερμοκρασία του ανθρωπίνου σώματος, σε αντίθεση με το άλλο χέρι που είναι κρύο.

Το τέμπλο της Μονής στην Νίσυρο που βρίσκεται
η θαυματουργή Εικόνα της Παναγίας Σπηλιανής

Η παράδοση της περιοχής λέει ότι κάποιος Νισύριος βοσκός είδε από μακριά ένα φως να φέγγει μέσα στη σπηλιά που υπήρχε στο βράχο.

Πήγε κοντά και με έκπληξη είδε ένα μικρό εικόνισμα της Παναγιάς το οποίο μετέφερε στον ναό της Ποταμίτισσας και έτσι η περιοχή από τότε ονομάζεται «βρετού».

Το άλλο πρωί όταν πήγαν στην εκκλησία ανακάλυψαν ότι δεν βρισκόταν στη θέση της, οπότε άρχισαν να την ψάχνουν και τελικά βρήκαν την εικόνα πάνω στο λόφο.

Κατάλαβαν ότι ήταν επιθυμία της Παναγίας να παραμείνει εκεί και μετά από λίγα χρόνια άρχισαν να χτίζουν το μοναστήρι το οποίο ιδρύθηκε πιθανότατα στο τέλος του 14ου αιώνα.

Ο κυρίως ναός είναι αφιερωμένος στην Κοίμηση της Θεοτόκου και το παρεκκλήσιο δεξιά, στον άγιο Χαράλαμπο.

Η ΚΑΤΩ ΣΙΑΓΟΝΑ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΙΩΑΝΝΗ ΤΟΥ ΠΡΟΔΡΟΜΟΥ ΚΑΙ ΒΑΠΤΙΣΤΗ.

Φυλάσσεται στην Ιερά Μονή Αγίας Παρασκευής Δομήρου (Ροδολίβος Σερρών).

ΣΗΜΕΙΩΣΗ: Στην Ορθόδοξη Εκκλησία αποδίδουμε στα Αγία λείψανα τιμή και ευλαβική προσκύνηση, η όποια όμως δεν αποτελεί λατρευτική προσκύνηση η λατρεία. Τούτο γιατί κανείς ποτέ ορθόδοξος χριστιανός δεν ταύτισε στη σκέψη του τα τίμια λείψανα με «θεούς».Μακαριστός π. ΑΝΤΩΝΙΟΣ ΑΛΕΒΙΖΟΠΟΥΛΟΣ (ΕΓΧΕΙΡΙΔΙΟΝ ΑΙΡΕΣΕΩΝ ΚΑΙ ΠΑΡΑΧΡΙΣΤΙΑΝΙΚΩΝ ΟΜΑΔΩΝ).

Άγιος Ιωάννης ο Πρόδρομος και Βαπτιστής  

Φορητή εικόνα του 1747, Mονή Ξηροποτάμου, Άγιον Όρος

πηγή

Η Ιερά Μονή διαθέτει και άλλα λείψανα του Τιμίου Προδρόμου όπως δύο πλευρά και μέρος από την αγκώνα.

Όλα αυτά τα λείψανα ήρθαν από την Ίμερα του Πόντου, το σημερινό Olucak köyü, χωριό Ολουτζάκ, στην επαρχία Γκιουμούσχανε της Τουρκίας, που είναι χτισμένο αμφιθεατρικά, στα 2.000 μέτρα υψόμετρο, στην πλαγιά του λόφου. 

Σε αυτόν τον λόφο δεσπόζει το ιστορικό γυναικείο μοναστήρι του Αγίου Ιωάννη του Προδρόμου, σήμερα σε ερειπιώδη κατάσταση.

O Άγιος Ιωάννης ο Βαπτιστής είναι ο τελευταίος και μεγαλύτερος από τους προφήτες της Παλαιάς Διαθήκης.

Γεννήθηκε στην πόλη Χεβρώνα ή κατ άλλους στην πόλη Ιούττα στις 24 Ιουνίου του 6 π.χ περίπου και ονομάζεται «Πρόδρομος», γιατί με το κήρυγμα και με το έργο του σήμανε τον ερχομό του Ιησού Χριστού και «Βαπτιστής», διότι βάπτιζε τους ανθρώπους στον Ιορδάνη ποταμό και βάπτισε και τον Ιησού Χριστό.

Άγιος Ιωάννης ο Πρόδρομος και Βαπτιστής 

γ' τέταρτο 14ου αιώνας, Mονή Bατοπαιδίου, Άγιον Όρος

πηγή

Το βάπτισμα του Προδρόμου ήταν μία συμβολική πράξη καθαρμού εκείνων, που πήγαιναν σε αυτόν να εξομολογηθούν. 

Ήταν όμως και ο τύπος του βαπτίσματος του Ιησού Χριστού, γι’ αυτό και ο Ιωάννης έλεγε: «Εγώ μεν εβάπτισα υμάς εν ύδατι, αυτός βαπτίσει υμάς εν Πνεύματι Αγίω» (Μάρκου α΄ 8).

Ο Ιωάννης, εξελληνισμένος τύπος του εβραϊκού ονόματος Γιοχανάν, που σημαίνει «παρά Θεώ εύρον χάριν», γεννήθηκε με θαυμαστό τρόπο από τον ιερέα Ζαχαρία και τη γηραιά Ελισάβετ ενώ ήτανε και συγγενής του Ιησού Χριστού από την πλευρά της μητέρας του και έξι μόλις μήνες μεγαλύτερος του. 

Έζησε ασκητικά στην έρημο και δεν δίστασε να ελέγξει απερίφραστα και κατά πρόσωπο την αδικία και την ηθική υπόσταση των ανθρώπων της εποχής του.

Αυτό έγινε αιτία να συλληφθεί και να φυλακισθεί από τον τοπάρχη της Ιουδαίας Ηρώδη Αντύπα, που συζούσε παράνομα με την Ηρωδιάδα, σύζυγο του αδελφού του Ηρώδη Φιλίππου και η Ηρωδιάδα έπεισε την κόρη της Σαλώμη να ζητήσει την «κεφαλήν του Ιωάννου επί πίνακι» (Μάρκου στ΄25) ως δώρο γενεθλίων και έτσι ο Ηρώδης Αντύπας, για να την ευχαριστήσει, διέταξε τον αποκεφαλισμό του Ιωάννη.

Το ιστορικό γυναικείο μοναστήρι του Αγίου Ιωάννη
του Προδρόμου στην Ίμερα του Πόντου (1885).

Ο Ιωάννης ο Πρόδρομος και Βαπτιστής είναι από τους δημοφιλέστερους αγίους στην Ελλάδα και θεωρείται προστάτης και φύλακας της κουμπαριάς καθώς και των νοσούντων από την ελονοσία. 

Το όνομά του αποτελεί ένα από τα πιο συνηθισμένα βαφτιστικά ονόματα και είναι παράγωγο πολλών επωνύμων ενώ επίσης μεγάλος αριθμός εκκλησιών και ξωκλησιών φέρουν το όνομά του, καθώς και εκατοντάδες οικισμοί. 

Η μνήμη του τιμάται από τον Χριστιανισμό έξι φορές τον χρόνο: 1) 7 Ιανουαρίου, Σύναξη του Τιμίου Προφήτου Προδρόμου και Βαπτιστού Ιωάννου. 2) 24 Φεβρουαρίου, Α' και Β' Εύρεσις της τιμίας κεφαλής του αγίου προφήτου, προδρόμου και βαπτιστού Ιωάννου. 3) 25 Μαΐου, Γ' Εύρεσις της τιμίας κεφαλής του αγίου προφήτου, προδρόμου και βαπτιστού Ιωάννου. 4) 24 Ιουνίου, Γενέθλιον του Τιμίου Προφήτου Προδρόμου και Βαπτιστού Ιωάννου. Την παραμονή της εορτής κυριαρχούν πυρολατρικά έθιμα (Φωτιές τ’ Αϊγιαννιού). 5) 29 Αυγούστου, Αποτομή της κεφαλής του Τιμίου Προφήτου Προδρόμου και Βαπτιστού Ιωάννου. Η ημέρα θεωρείται πένθιμη και συνδέεται με αυστηρή νηστεία. 6) 23 Σεπτεμβρίου, Σύλληψις Τιμίου Προδρόμου.

ΔΕΙΤΕ ΕΠΙΣΗΣ

Ο ΔΕΙΚΤΗΣ ΤΟΥ ΔΕΞΙΟΥ ΧΕΡΙΟΥ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΙΩΑΝΝΗ
ΤΟΥ ΠΡΟΔΡΟΜΟΥ ΚΑΙ ΒΑΠΤΙΣΤΗ (ΚΛΙΚ ΕΔΩ)

ΤΟ ΔΕΞΙ ΧΕΡΙ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΙΩΑΝΝΗ ΤΟΥ
ΠΡΟΔΡΟΜΟΥ ΚΑΙ ΒΑΠΤΙΣΤΗ (ΚΛΙΚ ΕΔΩ)

ΔΥΟ ΠΛΕΥΡΑ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΙΩΑΝΝΗ ΤΟΥ
ΠΡΟΔΡΟΜΟΥ ΚΑΙ ΒΑΠΤΙΣΤΗ (ΚΛΙΚ ΕΔΩ)

Η ΘΑΥΜΑΤΟΥΡΓΗ ΕΙΚΟΝΑ ΤΗΣ ΠΑΝΑΓΙΑΣ ΚΟΣΜΟΣΩΤΕΙΡΑΣ.

Η εικόνα φυλάσσεται στον Ιερό Προσκυνηματικό Ναό της Παναγίας Κοσμοσώτηρας που βρίσκεται στην κωμόπολη των Φερών, στο νοτιοανατολικό άκρο του Νομού Έβρου και δίπλα στον ομώνυμο ποταμό.

Ο Ναός της Παναγίας Κοσμοσώτηρας στις Φέρρες

Ο Ναός αυτός αποτελεί εσωτερικά μια μικρογραφία της Αγιάς Σοφιάς της Κωνσταντινούπολης και χτίστηκε από τον σεβαστοκράτορα Ισαάκιο Κομνηνό (τριτόκοκο γιό του Αυτοκράτορα Αλέξιου Κομνηνού) το 1151 - 52. 

Σήμερα από όλο το συγκρότημα των οικοδομημάτων της Μονής σώζεται μόνο ο Ναός της Κοσμοσώτειρας, τμήμα των τειχών και των πύργων.

Η εφέστια Ιερά Εικόνα της Παναγίας Κοσμοσώτειρας χρονολογείται από τον 18ο αιώνα και αποτελεί πιστό αντίγραφο της πρωτότυπης εικόνας του 12ου αιώνα που είχε ιστορηθεί από άγνωστο αγιογράφο κατά την ίδρυση της ομώνυμης Ιεράς Μονής από τον σεβαστοκράτορα Ισαάκιο Κομνηνό.

Η υφιστάμενη εφέστια Ιερά Εικόνα της Παναγίας Κοσμοσώτειρας φυλασσόταν ευλαβικά από τούς κληρικούς και τους κατοίκους των Φερών καθ’ όλη την περίοδο της τουρκοκρατίας και όταν ο Ιερός Ναός επαναλειτούργησε ως Ορθόδοξη Ενορία, μετά την ενσωμάτωση της Θράκης στον Εθνικό Κορμό το 1920, τοποθετήθηκε στο προσκυνητάριο του Ιερού Ναού της Παναγίας Κοσμοσώτειρας Φερών Έβρου, όπου έκτοτε παραμένει προς προσκύνηση και αγιασμό των πιστών.

Τιμάται τον 15Αύγουστο και είναι η Προστάτιδα των απανταχού Θρακιωτών.